کپی رایت یا حق نشر به حق قانونی کپی برداشتن از یک اثر اصل با اجازه پدید آورنده آن اطلاق میشود. دارندگان حق تکثیر برای مدت معینی حقوق انحصاری دارند و پس از آن دوره، اثر وارد مالکیت عمومی میشود و شامل آثاری می شود که مالک آن، آثار مزبور را در مالکیت عمومی قرار می دهد و حق تکثیر آنها از بین رفته است.
توسعه پویا، این قانون همه زمینههای ادبی، سینمایی، تولید موسیقی، ضبط صدا، نقاشی، عکاسی و نرمافزار، نمایشهای زنده، پخش برنامههای تلویزیونی و رادیویی و طراحیهای صنعتی را شامل میشود.
قانون کپی رایت براساس پیمان برن تنظیم شده است که در سال ۱۸۸۶ در شهر برن، منعقد شد و مدیریت این پیمان از سال ۱۹۶۷ بر عهده سازمان جهانی حمایت از حقوق مالکیت معنوی قرار گرفته است و تا کنون ۱۶۵ کشور عضو این پیمان هستند.. قبل از آن حقوق قانونی یک اثر متعلق به نویسنده آن بود اما نویسنده در خارج از مملکت مورد نظر، فاقد حقوق قانونی بود و مثلا در فرانسه، کتاب یک نویسنده انگلیسی بدون اجازه او چاپ میشد و نویسنده حق اعتراض نداشت. پیمان برن داشتن حق قانونی بر مالکیت یک اثر را در تمام کشورها قابل اجرا دانست.
هدف اصلی قانون حق کپی، حفاظت از زمان، تلاش و نوآوری خالق یک اثر است. مالک یک اثر حق انتخاب و توانایی انتقال حقوق منحصر به فرد خود را به دیگران دارد. حق تکثیر نوعی مالکیت یک اندیشه است و معمولا از طریق یک قرارداد صورت میگیرد.
البته اگر نویسنده یا هنرمندی اثری را برای یک شرکتی خلق کند، دیگر خالق آن اثرمالک حق نسخه برداری نیست، زیرا کار را برای شرکت انجام داده و مالکیت کپی رایت به همان شرکت تعلق میگیرد. مانند خالقین لوگوهای شرکتهای تجاری و…
برای حفاظت از آثار جدید به پدید آورندگان پیشنهاد میشود که نوآوریهای خود را ثبت کنند. اگرچه که این کار در هیچ جای دنیا ضرورتی ندارد، ولی با توجه به رقابت شدید کنونی بازار کار، احتمال کپی برداری بسیار مشاهده می شود.
تاریخ انقضای کپی رایت، بر اساس پیمان برن، حداقل شامل طول حیات خالق آن و ۵۰ سال پس از مرگ او است. این شامل همه کشورهای عضو در پیمان برن میشود و هر کشور میتواند زمان بیشتری برای قابل اجرا بودن کپی رایت قائل شود. البته نمیتواند از مقدار تعیین شده در پیمان کمتر باشد.
هیچ قانون جهانی کپی رایتی وجود ندارد که از اثر شما در تمام جهان محافظت کند. البته کشورهای عضو پیمان برن و معاهده کپی رایت جهانی، این امکان را برای شما به وجود آورده اند تا از آثار خود در کشورهای دیگر حمایت کنید.
ایران جزء پیمان برن نیست و نظام کپی رایت در ایران با نظام بینالمللی فاصله زیادی دارد، پس آثار پدید آمده در ایران در کشورهای دیگر محافظت نمیشوند. اگرچه در ایران برخی قوانین داخلی برای حمایت از نوآوری وجود دارد. به عنوان مثال میتوان به قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸سال اشاره کرد.
موافقان پیوستن ایران به این کنوانسیون، آن را مقدمهای برای پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی و بهرهمندی از منافع آن میدانند زیرا طبق توافق نامه تریپس که از ملزومات پیوستن به سازمان تجارت جهانی است، کشورهای عضو باید بخشهایی از اصول کنوانسیون برن که در ماده ۹ توافق نامه تریپس منعکس شده است را رعایت کنند. در مقابل مخالفان معتقدند ایران بیش از آنکه تولیدکننده علم، فرهنگ و محصولات این حوزه باشد، مصرفکننده است و پیوستن ایران به این کنوانسیون هزینههای بسیار زیادی را به دولت و مردم تحمیل خواهد کرد.
موافقتنامه راجع به جنبههای مرتبط با تجارت حقوق مالکیت فکری یا همان توافق نامه تریپس موافقتنامهای بینالمللی است که به وسیله سازمان تجارت جهانی مدیریت میشود و حداقل استانداردهای جهانی را برای قوانین مربوط به انواع مالکیت فکری در کشورهای عضو را تعیین میکند.