دولت اگر تدایبر ویژه برای بازار جدید نداشته باشد حتما با فشارهای جدید روبرو هستیم

توسعه پویا، حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی انتقادات تندی را دربرداشته است. انتقاداتی که باعث شده بازار را به گیجی بکشاند و نتواند پیش بینی دقیقی در این باره داشته باشد. سوال اصلی که اینجا بوجود آماده است، آیا با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی می تواند بازار را به خوبی مدیریت کرد و تا کی دولت توان حمایت از قشر کم درآمد جامعه را دارد؟ آن چیزی را اقتصاددان ها را نگران کرده است افزایش قیمت های است که باید منتظر این موضوع باشیم. در ادامه خبرنگار صفحه اقتصاد با محمدرضا نجفی منش رئیس کمیسیون بهبود محیط کسب و کار و رفع موانع تولید اتاق بازرگانی تهران به گفتگو پرداخته است:

با توجه به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و اینکه دولت لیست قیمت کالاهای اساسی را صادر کرده تحلیل شما در این باره چیست؟

در اتاق بازرگانی و بین فعالان اقتصادی اتاق از همان ابتدا مسئله ارز ۴۲۰۰ تومانی به عنوان یک اشتباه سیاست گذاری تلقی شد و از همان اول یادآوری شد که بروکراسی و دیوان سالاری دولت امکان توزیع مناسب، عادلانه و بدون خطا و فساد چنین رانت بزرگی را نخواهد داشت و به دفعات مختلف این موضوع به چالش کشیده شد. همچنین یادآوری شد که این عدد و رانت بزرگ حتما منافع مصرف کننده نهایی را نمی تواند در بلند مدت تامین کند. واقعیتی هم که بعد از آن تاریخ تا به الان اتفاق افتاد این بود، علیرغم اینکه این عدد پرداخت شد اما نتوانست از افزایش قیمت ها در کالاهای اساسی به صورت مطلق جلوگیری کند و باز هم کالاهای اساسی افزایش قیمت پیدا کرد به اضافه اینکه انواع و اقسام رانت های فساد آلود هم ناخودآگاه در نحوه توزیع و استفاده از این ارز ۴۲۰۰ تومانی به وجود آمده برخی از آنها شناسایی و با آن برخورد شد.

نکته دیگر، متاسفانه هرچه زمان گذشته است فاصله بین ارز ۴۲۰۰ تومانی با قیمت واقعی ارز در بازار بیشتر شده و به همان اندازه که این فاصله بزرگتر شده حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی می تواند آثار بیشتری بر قیمت ها و روال طبیعی فعالیت اقتصادی در کالاها داشته باشد. نکته مهمی که بارها تذکر داده شد، غیر از آثاری که حذف ارز بر روی افزایش پایه قیمت مواد اولیه و قیمت نهایی محصولات دامی و دانه های روغنی و…. دارد آثار دیگری نیز بر روی سرمایه در گردش بنگاه های تولیدی به جا می گذارد. یعنی وقتی قیمت ارز ۴۲۰۰ تومانی به قیمت ارز آزاد یا هر عدد دیگر تبدیل شود، بار شرکت های تولیدی در رده اول و به ترتیب در رده های بعدی که به صورت مستقیم و غیر مستقیم متقاضی یا درخواست و دریافت کننده کالاهای یارانه ای ارز ۴۲۰۰ تومانی بودند با یک عدد خیلی بزرگ مواجه می شوند و تغییرات ۵۰۰ درصدی با توجه به تغییرات قیمت ها برای تامین مواد اولیه و اداره امورشان است.

خیلی ها براین باور هستند بهترین راهکار و جایگزین ارز ۴۲۰۰ تومانی سپردن به بازار است. برآورد شما در این باره چیست؟

موضوع توجه به بازار و استفاده از مکانیزم بازار یک مفهوم عمومی است که همیشه کسانی که به اقتصاد بازار و اقتصاد آزاد اعتقاد دارند براین باور هستند مبنای اولیه باید اعتماد به بازار باشد مگر اینکه بازار به دلایل مختلف هیجانی یا محیطی شکست بخورد که لازم است دولت در آن دخالت های کوتاه مدتی داشته باشد. آن زمان که این صحبت اتفاق می افتاد فاصله بین ارز بازار و ارز دولتی هزار تومان یا هزار و ۲۰۰ تومان بود نه ۲۰ هزار تومان و بیشتر از آن برسد. شاید بازار می توانست تنظیماتی انجام دهد. به نظر من، به جای یکباره یک گردش مالی بسیار بزرگ برای فعالان اقتصادی این عرصه می طلبد، تولیدی که الان دارند را انجام دهند.

می گویند ارز ترجیحی وارد بازار شد سفره کوچکتر شد، فساد و رانت بیشتر رخنه کرد در بدنه اقتصاد؟

بله گذاشت و آثار بدی را نیز به جا گذاشته است.

با توجه به اینکه دولت اصرار دارد ارز ترجیحی حذف شود آیا سفره مردم بزرگتر از قبل می شود؟

اگر این مسیر پایدار باشد حتما بازار بر اساس واقعیت های اقتصاد و تقاضایی که در بازار است به یک تعادل جدید می تواند برسد همچنین باید ببینیم دولت می تواند از مسیر ارائه یارانه های مستقیم به دهک های کم برخوردار تقاضای آنها را در بازار حفظ کند یا خیر؟ اگر بتواند تقاضای آنها را در بازار به خاطر پرداخت یارانه های مستقیم حفظ کند قیمت ها و میزان تولید در یک اندازه ای به تعادل خواهند رسید اما اگر دولت در پرداخت و بازپرداخت یارانه ها به صورت مستقیم به طبقات کم برخوردار ناتوان باشد و آنها به خاطر افزایش قیمت یکباره تقاضایشان کاهش پیدا کند یا اندازه مصرفشان به شدت کاهش پیدا کند، در آن زمان به تعادل رسیدن در این بازار متفاوت است. اما اصولا توجه به قیمت ها و یادآوری قیمت های واقعی بازار زمینه را همواره می تواند برای خطاکاری و رانت های فساد آلود کمتر کند که این یک اصل است.

به نظر من، با توجه به وضعیتی که در چند سال گذشته پشت سر گذاشتیم و رانتی را برای چندین سال اینگونه توزیع کردیم آیا بازار آماده پذیرش عددها و قیمت های جدید است یا خیر؟ باید گفت نمی شود پیش بینی کرد. اما من فکر می کنم اگر دولت تدبیر لازم برای تولید کنندگان در نظر گرفته نشود همچنین برای تامین نقدینگی مورد نیاز که بتوانند با قیمت های جدید ماده اولیه لازم را به اندازه کافی تهیه نکنند حتما ما غیر از افزایش قیمت حاصل از حذف ۴۲۰۰ تومانی دچار یک گرفتاری دیگر و یک فشار دیگر هم خواهیم بود و آن هم کاهش عرضه است. تولید کنندگان ما الان هیچکدام آمادگی پرداخت چند برابری برای دریافت مواد اولیه را ندارند و این می تواند زمینه ساز فشار تورمی بیشتر هم باشد.

گفتگو:‌زهرا ترابی