با این روش از کودکان در فضای مجازی صیانت نمیشود
توسعه پویا، وزیر ارتباطات به خبرنگار فارس گفته پروژه اینترنت کودک و نوجوان آماده شده است، و منتظر است که آقایان (مسؤولان) وقتی برای رونمایی تنظیم کنند، زارعپور مثل همیشه از اطلاعرسانی درباره جزئیات این طرح خودداری کرده است، اما راهاندازی اینترنت ویژه کودک و نوجوان در راستای سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی است که خرداد پارسال در شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسید، بنابراین با بررسی آن سند میتوانیم ماهیت آنچه که به نام اینترنت کودک و نوجوان قرار است، اتفاق بیافتد را گمانهزنی و ارزیابی کنیم.
صیانت از کودکان، آری یا نه؟
پیش از هیچ بگویم من از زمان مطرح شدن طرح صیانت در مقالهها و مصاحبههای متعدد از زوایای مختلف آن را نقد کرده و آشکارا با آن مخالفت کردهام اما در خصوص صیانت از کودکان بحث با صیانت از بزرگسالان کاملا متفاوت است. اصل وجود چنین سندی و وجود رویکرد حفاظت از کودکان و جداسازی فضای مجازی کودکان از بزرگسالان درست و لازم است و صرفا هم محدود به ایران نمیشود در همه کشورهای پیشرفته دنیا این اتفاق افتاده و جداسازی فضا و دستهبندی محتوا و آگاهیبخشی به کودکان و والدین در دستور کار بوده است. بنابراین وجود چنین سندی لازم است، اهداف و سیاستهای این سند هم خوب است اما ساز و کار اجرایی آن درست نیست از همین رو با وجود گذشت یکسال و زمانبندی شش ماهه و یکساله که برای برخی موارد، تعیین شده، اتفاق خاصی نیافتاده و بنا به دلایلی که در ادامه میآید نمیتوان انتظار داشت اینترنت کودک و نوجوان که وزیر ارتباطات دولت رییسی وعده داده، انتظارات حداقلی را هم برآورده کند و مورد استقبال پدران و مادران و فرزندان قرار بگیرد.
بخش خصوصی کجای این پروژه است؟
در بخش اجرایی این سند که با عنوان اقدامات کلان و تقسیم کار ملی موضوع ماده چهار است، نقش بخش خصوصی بسیار کمرنگ است و حکومت همچنان متولیگری خود را حفظ کرده در بند الف این ماده در کمیته مدیریت و راهبری از میان ۱۶ عضو تنها دو عضو از بخش خصوصی هستند آن هم به انتخاب دبیر شورای عالی و رییس مرکز ملی یعنی سازوکار انتخاب این دو نماینده هم برعهده خود بخش خصوصی نیست.
در بند ب زیرساختی که باید طی شش ماه توسط وزارت ارتباطات با همکاری نهادهای ذیربط فراهم بشود، با گذشت بیش از یکسال هنوز خبری از اقدامات وزارت ارتباطات نیست.
در زمینه تولید محتوای مناسب که موضوع بند ج است و بسیار مهم است، نه تنها اقدامات اجرایی لازم توسط نهادهایی که مثل وزارت ارشاد و صدا و سیما و وزارت آموزش و پرورش و سازمان تبلیغات صورت نگرفته بلکه ماموریت اینها را از تنظیمگری فراتر بردهاند، طبیعی است که حضور نهادی مثل صدا و سیما در جایگاه تنظیمگری که خودش متولی تولید است و رقیب تولیدکنندگان به شمار میآید، پیامدهای ناگواری دارد، همین نقش را صدا و سیما در قالب ساترا، بصورت عمومی ایفا میکند که بسیار بازدارنده است و اکنون رویارویی صدا و سیما با پلتفرمها و تولیدکنندگان به جاهای باریک کشیده، از توقیف محصولات شبکه نمایش خانگی تا یارکشی ساترا علیه پلتفرمها که با انتشار نامه به نهادهای مختلف آشکار شد و در پی آن موضوع ممیزی بهتآور ساترا درباره حمله روسیه به ایران و ماجرای اشغال در جنگ جهانی دوم که اخیرا درباره سریال خاتون بیان شد و البته موضوعی که مجتبی توانگر نماینده مجلس مطرح کرد که مدیران ساترا جلسه با مدیران پلتفرمها را در شان خود نمیبینند با این اوصاف میتوان انتظار داشت که همین اتفاق در تولید محتوای کودک و نوجوان بیافتد.
در حوزه محتوا این نکته هم وجود دارد که وقتی در مرحله قبل وزارت ارتباطات زیرساخت لازم را فراهم نکرده در مرحله عرضه محتوا هم عملا محدودیت ایجاد می شود.
در بند د آنجا که سخن از حمایت از نرمافزارها و سختافزارهای بومی به میان میآید و مشخصا از تبلت دانشآموزی و نرمافزارهای نظارت اولیا به میان میآید، هیچ ساز و کاری برای حمایت تعریف نشده است.
ناظر و مجری یکی است
در بخش حمایت و مراقبت و آگاهی و فرهنگسازی و ارتقا سواد رسانهای که مادههای بعدی این سند هستند، کار به نهادهایی واگذار شده که نه فقط اثری از اقدامات آنها نمیبینیم که گزارشی هم منتشر نشده، یکی از دلایل این است که همین نهادهای اجرایی در کمیته ناظر هم هستند بنابراین نه تنها با این ترکیب فرایند نظارت نارکارامد هست بلکه سازوکار مشخصی هم برای اجرایی کردن آن تعریف نشده است.
و در بخش تعاملات بینالمللی هم قرار بوده طبق یک سازوکاری نهادهای مسئول از تجارت بینالمللی بهره بگیرند چقدر این اتفاق افتاده؟ از کدام تجربه استفاده کردهاند؟ حتی اگر از تجربه چین هم الگوبرداری میکردند باز هم کار اجرایی را به بخش خصوصی میسپردند.
دولت و حاکمیت باید نقش تنظیمگری داشته باشد نه متولی اجرایی، بنابراین اگر قرار است کار پیش برود و مردم هم از این موضوع استقبال کنند باید کار اجرا به بخش خصوصی سپرده بشود، از طرفی صدا و سیما که خودش متولی تولید است در نقش تنظیمگر نداشته باشد.
لینک کوتاه: