چرا به «فلسفه در روابط عمومی» نیاز داریم؟
توسعه پویا، روابط عمومی اغلب به مثابه یک مهارت فنی و ابزار در جعبه ابزار ارتباطی سازمان ها، برای اطلاع رسانی، مدیریت شهرت، شکل دادن به افکار عمومی و مدیریت بحران درک می شود. اما روابط عمومی بسیار پیچیده تر و فلسفی تر از آن چیزی است که در نگاه نخست به نظر می رسد.
تمرکز اصلی روابط عمومی بر ایجاد و حفظ روابط سودمند متقابل بین یک سازمان و عموم است که بیانگر هسته تئوری فلسفی «قرارداد اجتماعی» است. این تئوری که از آثار فیلسوفانی مانند توماس هابز، جان لاک و ژان ژاک روسو نشات می‌گیرد، برآن است که افراد برخی از آزادی‌های خود را به یک هیئت حاکم(در این مورد، سازمان) به نفع ایجاد یک جامعه بسامان برای ذینفعان یا عموم مردم واگذار می کنند. در بافتار روابط عمومی، این قرارداد اجتماعی یک توافق ضمنی را نشان می دهد که طی آن مردم از سازمان هایی حمایت می کنند که مسئولانه و شفاف به قول ها و رفتارهای خود عمل می کنند.
اخلاق روابط عمومی جنبه مهمی است که با فلسفه اخلاق تلاقی پیدا می کند. نظریه اخلاق در روابط عمومی هم با فلسفه اخلاق وظیفه گرا(deontology) و هم با فلسفه اخلاق نتیجه گرا(consequentialism) هم راستا است. وظیفه گرایی معتقد است؛ عملی اخلاقی خواهد بود که ذاتاً ویژگی اخلاقی داشته باشد نه آنکه لزوماً نتیجه‌ای اخلاقی داشته باشد. چیزی که بد است همیشه بد است حتی اگر نتیجه و پیامد آن خوب باشد. از این‌رو، اخلاق وظیفه‌گرا برای نمونه، مخالف شکنجه است، حتی اگر نتیجه این شکنجه دست‌یابی به اطلاعاتی باشد که جان خیلی‌ها را نجات دهد. این امر در روابط عمومی به این معنا است که گفتن حقیقت، ایجاد شفافیت و صداقت و درستی در کنش ها و فرآیندهای روابط عمومی مقدم بر نتیجه است.
اخلاق نتیجه گرا بر این باور است که اخلاقی بودن یک کنش تنها به وسیله نتایج آن کنش تعیین می شود. پس، بر اساس نتیجه‌گرایی، عملِ اخلاقاً درست عملی است که به بهترین نتایج منتهی می‌شود. در واقع در فلسفه اخلاق نتیجه گرا در روابط عموممی نیل به اهداف، استفاده از هر وسیله و راهبرد ارتباطی و رسانه ای را توجیه می کند.
در روابط عمومی، متخصصان باید در کنش های ارتباطی و رسانه ای خود، به طور مستمر، تعادلی بین این دو رویکرد ایجاد کنند. آنها باید در گفتن حقیقت و شفافیت، اخلاقی عمل کنند(رویکرد وظیفه گرا)، اما همچنین باید، پیامدهای بالقوه ارتباطات شان بر ذینفعان و شهرت سازمان را نیز در نظر بگیرند(رویکرد نتیجه گرا).
در روابط عمومی، بازتابی از اصول فلسفی دیالوگ گرایی نیز وجود دارد که مهمترین آنها توسط میخائیل باختین و مارتین بوبر شناسایی شده است. دیالوگ گرایی بر اهمیت گفت وگو و تنوع دیدگاه ها در برساختن معنا تاکید می کند.
از نظر متخصصان روابط عمومی، ایجاد یک گفتگوی باز، متقابل و معنادار با مخاطبان تاثیر بسزایی بر روابط مثبت و شهرت می گذارد. روابط عمومی شامل عناصری از فلسفه زبان به ویژه رتوریک و بلاغت (rhetoric)،متقاعد سازی(persuasion) و چارچوب بندی(framing) است. مفهوم بلاغت، که ریشه در آموزه های ارسطو دارد، سنگ بنای استراتژی های روابط عمومی است، زیرا زبان متقاعد کننده به طور قابل توجهی بر افکار عمومی تأثیر می گذارد. مطالعات چارچوب بندی نیز نقشی اساسی در کنش های روابط عمومی بازی می کنند. چارچوب‌ها که برگرفته از نظریه‌های ساختار‌گرایی فیلسوفانی نظیر امانوئل کانت است، به متخصصان روابط عمومی این امکان می‌دهند تا نحوه درک و تفسیر عموم از اطلاعات را شکل دهند و بر نگرش‌ها و رفتارهای آنها نسبت به یک سازمان تأثیر بگذارند.
بحث در مورد فلسفه روابط عمومی بدون توجه به دیدگاه اگزیستانسیالیستی(existentialist) یا هستی گرایی، ناقص خواهد بود. فلسفه اگزیستانسیالیسم معتقد است که زندگی بی‌معناست مگر اینکه خود شخص به آن معنا دهد. یکی از دلایل اصلی بروز اضطراب در نوع بشر از لحظه تولد تا مرگ، ناتوانی در یافتن یا حتی بافتن معنا برای زندگی است؛ رخدادی که در ادبیات علوم انسانی با عنوان بحران وجودی» از آن یاد می‌شود. در روابط عمومی، سازمان‌ها باید به مخاطبان خود کمک کنند درکی از هدف یا معنای زندگی پیدا کنند. روابط عمومی از ارسال پیام فراتر می رود و به سمت ایجاد هویت، هدف مشترک و همراستایی ارزش قدم می گذارد. فلسفه روابط عمومی امکان بیان «دلیل وجودی» سازمان ها و توانمندسازی مخاطبان برای پیوند با آن را فراهم می‌کند.
فلسفه روابط عمومی با حوزه های تفکر فلسفی عجین است. روابط عمومی چیزی بیش از ابزاری برای خلق و ارسال پیام ها یا مدیریت بحران است، روابط عمومی رشته‌ای است که با اصول اخلاق، گفتگو، زبان و هستی گرایی عجین است. درک فلسفه روابط عمومی، جایگاه آن را از یک ابزار و مهارت، به یک مولفه حیاتی در شکل‌دهی و درک دنیای مشترک «ما» ارتقا می‌دهد.
لینک کوتاه: