اینترنت اشیا پزشکی راهکاری برای چالش‌های بهداشت و درمان [۱]
فناوری اینترنت اشیا نه تنها فرصت‌های جدیدی برای متخصصان بهداشت و درمان برای نظارت و کنترل سلامت بیمار ارائه می‌کند؛ بلکه خود بیماران نیز با تکیه بر قابلیت‌های اینترنت اشیا پزشکی IoMT امکان نظارت بهتری بر سلامت خود دارند.
دستگاه مبتنی بر اینترنت اشیا پزشکی با کمک حس‌گرها، داده‌های بیمار را جمع‌آوری می‌کند، این اطلاعات به یک برنامه نرم‌افزاری ارسال می‌شود تا کادر درمان یا خود بیمار بتوانند آنها را دریافت و تحلیل کنند و تصمیم مناسب را بگیرند.
نظارت از راه دور بیمار
سید مهدی حسینی، مدیر ارشد سلامت هوشمند فناپ زیرساخت [۲] در گفتگو با توسعه پویا [۳] با بیان این مطلب به معرفی پنج نمونه مهم کاربرد اینترنت اشیا در حوزه سلامت پرداخت و گفت: امکان نظارت از راه دور بر بیمار یکی از دستاوردهای اینترنت اشیا در پزشکی است، دستگاه‌های مجهز به فناوری اینترنت اشیا می‌توانند بصورت خودکار شاخص‌های سلامتی مانند ضربان قلب، فشار خون، دمای بدن و موارد دیگر را از بیمارانی که بصورت فیزیکی در یک مرکز درمانی حضور ندارند، جمع‌آوری کنند. به همین دلیل، نیازی به مراجعه بیماران به مراکز خدمات درمانی نیست.
اینترنت اشیا پزشکی برای دیابت
حسینی از امکان ویژه اینترنت اشیا برای پایش گلوگز گفت و در این‌باره ابراز داشت: طبق آمارهای انجمن دیابت ایران حدود ۱۲ درصد از جمعیت بزرگسال کشورمان دیابت مبتلا دارند و متاسفانه جمعیت آنها نیز رو به افزایش است، نظارت بر سطح گلوکز این افراد به روش سنتی دشوار است و کارامدی لازم را نیز ندارد. از سویی بررسی سطوح گلوکز و ثبت دستی نتایج، ناخوشایند است، افزون بر آن با این روش سطح گلوکز بیمار فقط در زمان ارائه آزمایش گزارش می‌شود، در صورتیکه اگر نوسانات زیادی وجود داشته باشد، آزمایش دوره‌ای ممکن است برای تشخیص اختلال، کافی نباشد.
اینترنت اشیا پزشکی برای قلب بیمار
این مدیر و کنشگر حوزه سلامت هوشمند، با اشاره به چالش نظارت بر نوسان‌های ضربان قلب، تشریح کرد: حتی برای بیمارانی که در مراکز درمانی حضور دارند، نظارت بر نوسان‌های ضربان قلب چالش برانگیز است چون بررسی‌های دوره‌ای ضربان قلب، نوسان‌های سریع ضربان قلب را نشان نمی‌دهند. بعلاوه شرط لازم بکارگیری دستگاه‌های رایجی که برای پایش مداوم قلب در بیمارستان‌ها استفاده می‌شوند این است که بیماران بصورت پیوسته به دستگاه‌های سیمی متصل باشند. این موضوع تحرک بیماران را مختل می‌کند.
وی ادامه داد: امروزه، انواع دستگاه‌های کوچک مجهز به فناوری اینترنت اشیا برای پایش ضربان قلب در دسترس است که به بیماران اجازه می‌دهند همزمان که به دلخواه حرکت می‌کنند، مطمئن باشند که عملکرد قلب آنها پیوسته پایش می‌شود. همچنین بیشتر دستگاه‌های مدرن نظارت بر عملکرد قلب در مقایسه با نمونه‌های بیمارستانی می‌توانند دقتی در حدود ۹۰ درصد یا حتی بهتر از آنها ارائه کنند.
نظارت بر بهداشت دست
حسینی بازگو کرد: در روش‌های سنتی، راه مناسبی برای اطمینان از اینکه ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی و بیماران در مراکز درمانی دست‌های خود را می‌شویند وجود ندارد. این در حالی است که امروزه بسیاری از بیمارستان‌ها و مراکز خدمات درمانی در جهان از فناوری اینترنت اشیا استفاده می‌کنند تا هنگام ورود افراد به اتاق‌های بیمارستان به آنها یادآوری شود که دست‌های خود را ضدعفونی کنند. همچنین این دستگاه‌ها می‌توانند شیوه‌نامه‌هایی در مورد بهترین روش ضدعفونی‌کردن برای کاهش خطرات در مورد یک بیمار خاص ارائه کنند. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد این دستگاه‌ها می‌توانند نرخ عفونت را در بیمارستان‌ها تا بیش از ۶۰ درصد کاهش دهند.
پایش بیماری پارکینسون
این مدیر و کنشگر حوزه سلامت هوشمند ابراز داشت: برای درمان مؤثرتر بیماران مبتلا به پارکینسون، ارائه دهندگان خدمات بهداشت و درمان باید بتوانند شدت علائم آنها را در طول روز ارزیابی کنند. حس‌گرهای اینترنت اشیا با جمع‌آوری مداوم داده‌های مربوط به علائم بیماری پارکینسون، انجام این کار را بسیار آسان‌تر می‌کنند. این دستگاه‌ها به بیماران این آزادی را می‌دهند که بجای گذراندن دوره‌های طولانی در بیمارستان، در خانه‌های خود زندگی کنند.
سه ابزار کلیدی مجهز به اینترنت اشیا در بخش سلامت
حسینی در ادامه دستگاه‌های پوشیدنی را متداول‌ترین نوع دستگاه مجهز به اینترنت اشیا در بخش بهداشت و درمان معرفی کرد و از دستگاه‌هایی گفت که فراتر از نظارت بر ارائه خدمات درمانی به نوعی در داخل بدن بیمار یا روی آن قرار داده می‌شود و سپس به معرفی سه نمونه از آنها پرداخت و ابراز داشت: حس‌گرهای بلعیدنی از جمله این دستگاه‌های مجهز به اینترنت اشیا هستند، جمع‌آوری داده‌ها از درون بدن انسان معمولاً موضوع حساسی است این وسایل باید به اندازه‌ای کوچک باشند که براحتی بلعیده شوند. آنها همچنین باید بتوانند بصورت مناسب و بهداشتی در بدن انسان شناور باشند یا حرکت کنند. اکنون چند شرکت مطرح روی تولید حس‌گرهای بلعیدنی با چنین ویژگی‌هایی کار می‌کنند.
وی افزود: با استفاده از حس‌گرهای قابل بلع، جمع‌آوری اطلاعات از دستگاه گوارش و سایر اندام‌ها به روش آسان‌تری امکان‌پذیر است. برای مثال، این حس‌گرها اطلاعاتی در مورد سطح PH معده ارائه یا به شناسایی دقیق منبع خونریزی داخلی کمک می‌کنند.
حسینی با بیان اینکه اسپری‌های تنفسی متصل به اینترنت اشیا می‌توانند بر دفعات حملات ناگهانی آسم نظارت کنند، ابراز داشت: چنین اسپری‌هایی با گردآوری داده‌ها از محیط به ارائه‌کنندگان خدمات بهداشت و درمان کمک می‌کنند که بتوانند تشخیص دهند چه چیزی باعث حمله شده است. افزون بر این وقتی بیماران اسپری را جا می‌گذارند یا بصورت صحیح از آن استفاده نمی‌کنند، به آنها هشدار داده می‌شود.
این مدیر و کنشگر حوزه سلامت هوشمند درباره جراحی رباتیک با بهره‌گیری از اینترنت اشیا گفت: با استقرار ربات‌های کوچک متصل به اینترنت در داخل بدن انسان، جراحان می‌توانند روش‌های پیچیده‌ای را در جراحی پیاده‌سازی کنند که مدیریت آن با استفاده از دست انسان دشوار است. در عین حال، جراحی‌های رباتیکی که با دستگاه‌های کوچک اینترنت اشیا انجام می‌شود، می‌تواند اندازه برش‌های جراحی را کاهش دهد و به بهبود سریع‌تر بیماران منجر شود.
وی ادامه داد: این دستگاه‌ها باید به‌اندازه کافی کوچک و قابل اعتماد باشند تا عمل جراحی را با کمترین اختلال انجام دهند. آنها همچنین باید بتوانند شرایط پیچیده داخل بدن را تفسیر کنند تا تصمیم‌های درستی در مورد نحوه انجام عمل جراحی بگیرند. ربات‌های اینترنت اشیا از سال‌های قبل تا هم‌اکنون برای جراحی‌ها بکار می‌روند، از همین رو انتظار می‌رود در آینده نزدیک این چالش‌ها برطرف بشود.
چرا امنیت اطلاعات در فناوری اینترنت اشیا در صنعت سلامت، مهم است
حسینی در پایان تصریح کرد: با وجود مزایای بسیار زیاد اینترنت اشیا در بخش سلامت، برای استفاده حداکثری از آن، باید به چالش‌های امنیتی آنها نیز پرداخت. توسعه‌دهندگان، مدیران و ارائه دهندگان خدمات بهداشت و درمان با دستگاه‌های مجهز به اینترنت اشیا باید مطمئن شوند ایمنی داده‌های جمع‌آوری شده با این دستگاه‌ها در سطح قابل اطمینانی وجود دارد. زیرا دستگاه‌های اینترنت اشیا در صورت عدم ایمن‌سازی مناسب می‌توانند همچون دروازه‌ای برای سرقت داده‌های حساس مورد استفاده قرار بگیرند. بی‌گمان چیرگی بر چنین چالش مهمی، مسیر گسترش هر چه بیشتر بهره‌گیری از اینترنت اشیا را در حوزه سلامت، هموار می‌کند.
لینک کوتاه: