بازخوانی سرمشقهای رهبر معظم انقلاب در حوزه اقتصاد مقاومتی
از زمان ابلاغ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی بیش از شش سال و اندی میگذرد. این سیاستهای ۲۴ گانه به مثابه الگویی بومی، علمی و عملیاتی که برآمده از فرهنگ ناب انقلاب اسلامی ایران است با هدف افزایش قدرت اقتصادی کشور و حل مشکلات اقتصادی در ۲۹ بهمن ماه ۱۳۹۲ توسط رهبر معظم انقلاب به عنوان نقشه راه در تمامی عرصه ها خصوصاً عرصه اقتصادی ابلاغ شد.
پایگاه خبری تحلیلی توسعه پویا، در مطلع سیاستهای ابلاغی به روشنی تاکید شده است، چنانچه ایران اسلامی با استعدادهای سرشار خود، از الگوی اقتصاد مقاومتی پیروی کند، «نه تنها بر همه مشکلات اقتصادی فائق می‌آید و دشمن را که با تحمیل یک جنگ اقتصادی تمام عیار در برابر این ملت بزرگ صف‌آرایی کرده، به شکست و عقب‌نشینی وا می‌دارد، بلکه خواهد توانست در جهانی که مخاطرات و بی‌اطمینانی‌های ناشی از تحولات خارج از اختیار، مانند بحران‌های مالی، اقتصادی، سیاسی و … در آن رو به افزایش است، با حفظ دستاوردهای کشور در زمینه‌های مختلف و تداوم پیشرفت و تحقق آرمان‌ها و اصول قانون اساسی و سند چشم‌انداز بیست ساله، اقتصاد متکی به دانش و فناوری، عدالت بنیان، درونزا و برونگرا، پویا و پیشرو را محقق ساخته و الگوئی الهام‌بخش از نظام اقتصادی اسلام را عینیت بخشد».
به جرات می توان گفت سیاستهای کلان، آینده ساز و روشنگرانه ای که ولی و مراد ما در آن مقطع در خشت خام و تاریک زمان دیدند هیچ یک از ما در آئینه صیقلی و روشن پیش روی خود ندیدیم. چنانچه در این خصوص بخواهیم اندکی واقع بینانه به موضوع نگاه کنیم و سیاستهای ۲۴ گانه را یک بار دیگر مورد بازخوانی و مداقه قرار دهیم، متاسفانه در این حوزه چیزی جز « افسوس خوردن برای اقدام های ناکرده » و کلامی جز « ای کاش موضوع را جدی می گرفتیم، جور دیگر می دیدیم و مسیر پیشرو را در امتداد چراغهای برافروخته به دست رهبری طی می کردیم»، نمی توانیم بر زبان برانیم. پرواضح است در عرصه میدان اقتصادی آنچنان که گفته شده بود و آنچنان که باید و شاید اقدامات موثری صورت نگرفته و نقشه راه ترسیم شده به درستی پیاده سازی نشده است.
برای مفهوم اقتصاد مقاومتی تعاریف متفاوتی از سوی اندیشمندان و مسئولان ارائه شده است که هر کدام در جای خودش صحیح بنظر می رسد اما در تعریف جامع و کامل اقتصاد مقاومتی از زبان رهبر معظم انقلاب اینگونه آمده است: «اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که در شرایط فشار، در شرایط تحریم، در شرایط دشمنی ها و خصومت های شدید می تواند تعیین کننده رشد و شکوفایی کشور باشد».
همین تعریف است که امروز در شرایط تحریم حداکثری و ظالمانه موجبات افسوس گفتن همگان را فراهم کرده است. پس از نگاه ایشان رکن اساسی و مهم در اقتصاد مقاومتی ،آن است که اقتصاد باید بتواند در مقابل آنچه که ممکن است در معرض توطئه ی دشمن قرار بگیرد، مقاومت کند. همچنین از نگاه ایشان اقتصاد مقاومتی باید درونزا و در عین حال برونگرا باشد. رهنمود ایشان مبتنی بر این است که نباید دور کشور حصار کشید؛ اما نباید درونزایی را هم فراموش کرد. اگر اقتصاد ملی از درون نجوشد و فوران نکند، به جایی نخواهیم رسید. تعامل با دنیا در زمینه های اقتصادی خیلی خوب است؛ اما تأمل هوشمندانه و تعاملی که معنای آن درونزایی اقتصاد باشد.
در واقع مقاوم سازی، درونزایی و برونگرایی عرصه اقتصاد، ریل هایی هستند که ما را به سلامت به مقصد نهایی میرسانند ولی متاسفانه به دلایل مختلف طی سالهای گذشته واگن های اقتصاد را کمتر در روی این ریل ها به حرکت درآوردیم و لذا در این روزهای سخت بیشتر در حال جبران و تلافی مافات و کم کاری های آن دوره زمانی هستیم.
بدون شک این مقاومت و مصونیت بخشی از نگاه ایشان الزاماتی داشته و دارد که در ادامه با استناد به فرمایشات معظم له و به اختصار اشاره می شود. باشد که همه ما با التفات بیشتری به آنها بنگریم و در جهت تحقق الزامات و عملیاتی شدن بندبند سیاستهای اقتصاد مقاومتی بکوشیم:
استفاده از همه ی ظرفیت های دولتی و مردمی: باید فکری بکنید برای اینکه به بخش خصوصی توانبخشی بشود؛ حالا از طریق بانک هاست، از طریق قوانین لازم و مقرراتِ لازم است؛ از هر طریقی که لازم است، کاری کنید که بخش خصوصی، بخش مردمی، فعال شود .به مردم هم باید واقعاً میدان داده شود.
حمایت از تولید ملی : حمایت از تولید ملی، آن بخشِ درونزای اقتصاد ماست و به این بایستی تکیه کرد. واحدهای کوچک و متوسط را فعال کنید .البته خوشبختانه واحدهای بزرگ ما فعال اند، خوب اند و سوددهی شان هم خوب است، کارشان هم خوب است، اشتغالشان هم خوب است؛ لیکن باید به فکر واحدهای متوسط و کوچک باشید؛ این ها خیلی مهم است، این ها در زندگی مردم تأثیرات مستقیم دارد.
مدیریت منابع ارزی: روی این مسئله دقت کنید، خیلی باید کارکنید .واقعاً باید منابع ارزی را درست مدیریت کرد. واقعاً یک تصمیم قاطع گرفته شود، روی آن تصمیم پافشاری شود و مسئله را دنبال کنید. به هر حال منابع ارزی باید مدیریت دقیق بشود.
مدیریت مصرف: یک مسئله هم در اقتصاد مقاومتی، مدیریت مصرف است. مصرف هم باید مدیریت شود. این قضیه اسراف و زیاده روی، قضیه مهمی در کشور است… ما یک ملت مسلمانِ علاقه مند به مفاهیم اسلامی هستیم، اینقدر در اسلام اسراف منع شده، و ما متأسفانه در زندگی مان اهل اسرافیم… دولت خودش یک مصرف کننده بسیار بزرگی است… حقیقتاً در کار مصرف، صرفه جوئی کنید .صرفه جوئی، چیز بسیار لازم و مهمی است.
شناسایی و برنامهریزی بر روی فعّالیتها و زنجیره های اقتصادی مزیت دار کشور: مسئولین محترم دولتی باید فعّالیتها و زنجیره های اقتصادی مزیت دار کشور را شناسایی کنند و بر آن ها متمرکز بشوند؛ بعضی از فعّالیتهای اقتصادی در کشور اولویت دارد، اهمّیت دارد، مثل مادر می ماند و از آن، باب های متعدّد اقتصادی و تولیدی گشوده می شود؛ روی آن ها بایست تمرکز کنند؛ آن ها را باید شناسایی کنند و نقشه راه را مشخّص کنند.
تقویت صنایع متوسط و کوچک: به صنایع متوسّط و کوچک نگاه ویژه بکنند. الان چندین هزار کارگاه و کارخانه متوسّط و کوچک در کشور هست. .. آن چیزی که در متن جامعه اشتغال ایجاد می کند، تحرّک ایجاد می کند و طبقات پایین را بهره مند می کند، همین صنایع کوچک و متوسّط است؛ این ها را تقویت کنند و پیش ببرند.
بهره وری از انرژی: ادّعا می شود و گفته می شود که اگر ما بتوانیم بهره وری انرژی را ارتقا بدهیم، بالا ببریم و صرفه جویی کنیم، صد میلیارد دلار صرفه جویی خواهد شد؛این مبلغ کمی نیست، مبلغ زیادی است؛ این را جدّی بگیرند.
مبارزه جدی با فساد: با فساد مبارزه جدّی بشود، با ویژه خواری مبارزه جدّی بشود، با قاچاق مبارزه جدّی بشود؛ این ها دارد به اقتصاد کشور لطمه میزند و ضررش را مردم می برند.
دانش بنیان شدنِ بخشهای مهمّ اقتصاد داخلی: بخش هایی در اقتصاد ما وجود دارد که مهم و دارای اهمّیت است؛ مثلاً بخش نفت و گاز یا بخش تولید موتور که برای خودرو، برای هواپیما، برای قطار، برای کشتی مورد استفاده است، این بخشهای حسّاس و مهم، دانش بنیان بشود. جوانهای ما، دانشمندان ما نشان داده اند که می توانند نوآوری کنند، می توانند ما را از آن سطحی که در فنّاوری داریم بالاتر ببرند… پس بنابراین دانش بنیان شدنِ بخشهای مهمّ اقتصاد داخلی، یکی از کارهایی است که در اقتصاد مقاومتی شرط است و بایستی انجام بگیرد.
بهره برداری از بخشهای سرمایه گذاری شده در کشور: ما در گذشته روی بعضی از بخش ها سرمایه گذاری کرده ایم؛ از آن ها بهره برداری بشود و استفاده بشود. ما در زمینه ی نیروگاه سازی در کشور سرمایه گذاری خوبی کردیم؛ در زمینه ی پتروشیمی سرمایه گذاری خوبی کردیم … این قسمتهایی که سرمایه گذاری شده است، برایش تلاش شده است و زحمت کشیده شده است، احیاء بشود و از آن ها استفاده بشود.
شرط انتقال فنّاوری در همه ی معاملات خارجی: در همه ی معاملات خارجی ای که ما انجام می دهیم، انتقال فنّاوری را شرط کنیم. .. فنّاوری را داخل کشور کنند. در قراردادها این را باید بشدّت مورد توجّه قرار بدهند.
مهدی رضایی
مدیرعامل بانک انصار